*Belê... Bi rastî jî saziyên sivîl yên bajar, bajarok û gundên li ser fay û herêmên erdhejê ne, karin grubên xelaskar û alîkariyan bi awayekî profesyonel di nava xwe de ava bikin û perwerde û alavên vî karî bi demê re peyde bikin. Konseyên bajaran û platformê demokratîk jî karin vê niqaşê bidin destpêkirin. Organîzasyonên ji bo vê erdhejê dibe ku bibin bingeh û tecrûbe ji bo vê yekê. Ev tim û grubên profesyonel dê her demê ji bo her keresatan amade be.
Evet... kesinlikle deprem fayları üzerinde bulunan şehir, kasaba ve köyler ile komşu yerleşimlerde, STK lar kendi aralarında arama kurtarma ekibi kurup profesyonelleştirmeliler. Kent konseyleri demokratik platformlar bunu tartişmaya hemen başlayabilirler. Son organizasyonlar da bunun için deneyim ve temel olabilir. Bu gurup ve ekipler her doğal afet için hazır olabilir.*Tu bertekên hestiyar wekî bertekên biaqil û rêbazên zanistî dê nebin çare ji qewimînan re.
Hiçbir duygusal tepkî bilim ve teknik kadar olaylarin önlenmesinde etkili olamaz.
*Wisa ye, me carek din jî dît. Ji bilî peyvê tiştekkirin pir girîng e. Tevgerek biaqilî, livek, bizavek biçûk a ji zanîn û rêxistinbûnê hêz girtiye, mirovên biaqil û bi wijdan ji cîh dileqîne û çepikek dengnizm ya ji wê çavkaniyê yeke din bi xwe re tîne, dibe deh, dibe sed û hezar û dibe lehî û diherike. Carinan wisa xurt dibe ku tu tiştek nikare li ber wê herkê bisekine.
*Di vê keresat û bobelatê de gelek mirov hînî tiştekî din jî dibin ew jî ev e: ne fikra 'bi xêra xwe bike', ya hevkarî, piştgirî û alîkariyê girîng e. Hevkariya bi zaneyî, pîsporî û teknîkî.
*Hejmara mirovên di jiyanêde ji hişmendiya 'qeder'ê bi dûr kevin û nêzî zanistiyê bibin çiqasî pir bin ew qas civak dê saxlem be. Mirovên ji axira dîrokê heta niha bi vî awayî jiyane yên herî serkeftî ne bi ya min.
*Qeder, rehetiya can e, xemsarî ye, nezanî ye, tiralî ye.
Qeder, bêçaretî ye, li çareyê negerîn e, bêtevdîrî ye, ji zanîn-bîlim û teknîkê nebawerî ye.
Qeder, ehmeqî ye, debengî ye.
Qeder, mirinên bi xwelîserî ye.
*Piştî van keresatên mezin û cot bi cot, bêderfetî, bê sazumanî, sersarî, zulum û serberdahiya sistem û rêveberên wê, mirov keresatên heta niha nehatine xeyalan bifikire û jiyana xwe li gor wê hişmendiyê bi rê ve bibe pir baş e.
*Vê erdhejê em pir êşandin. Xemgîniyek mezin çêkir. Hê jî çi ji destê kê tê bike gelekî baş e. Pir hindik û sivik e ev peyv, lê belê serê gelê me û hemû kesên herêmê sax be dibêjim.
Îjar bi rastî, ji bo vê keresat-erdheja mezin mirov bibêje 'serê we/me sax be' ya jî 'derbasî be', tiştên sivik in bi ya min jî. Ev têrî xemgîniya min jî nakin. Çawa wê sax be ji niha û pê ve û çawa derbas be? Ya giring ev e. Ji dilê min tê ku tenê wisa bibêjim: li xwe miqate bin, li derdora xwe, civaka xwe miqate bin. Ji bo derdora we civaka we ne li bendi qederparêzan be û di rêyek aqilî de bimeşin, çi ji destê we tê bikin. Dibe ku huner-wêje be, siyaset be an zanistî, teknîk, teknolojî û perwerdeyî be. Qet nebe ji bo nifşên piştî me van keresatên ku piraniya wan ji destê mirov û rêveberiyên nebaş ve diqewimin careke din neqewimin an jî pir hindik bibin û bandora wan ji jiyanê pir kêm bibin. Bi hêvî me civak ji bo saxmayinê dê di ber xwe bide. Û bi hêvî me heçiyên mayî ji bo vê aqubetê nebînin ew ê nebêjin 'qeder e' û tenê 'rehma xwedê li wan be' û bisekinin. Bila bixwînin zane bibin û têbikoşin û qet û qet ji bîr nekin û muhtacî nebaşan nebin. Ji ber ku nabe ev qewimîna mezin ji bîr here. Dîsa jî sersaxî û şifayê dixwazim ji herkesî re û hê berdewam e keresat...
*** Van têbiniyana di çend rojên meha Sibata 2023yan rojên erdhejan de hatine nivîsandin û di instagramê de bi çîrokî hetine parvekirin.
M. Çiya Mazî
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder