Têbinî û notên min di dema erdhejê de.

 *Belê... Bi rastî jî saziyên sivîl yên bajar, bajarok û gundên li ser fay û herêmên erdhejê ne, karin grubên xelaskar û alîkariyan bi awayekî profesyonel di nava xwe de ava bikin û perwerde û alavên vî karî bi demê re peyde bikin. Konseyên bajaran û platformê demokratîk jî karin vê niqaşê bidin destpêkirin. Organîzasyonên ji bo vê erdhejê dibe ku bibin bingeh û tecrûbe ji bo vê yekê. Ev tim û grubên profesyonel dê her demê ji bo her keresatan amade be.

Evet... kesinlikle deprem fayları üzerinde bulunan şehir, kasaba ve köyler ile komşu yerleşimlerde, STK lar kendi aralarında arama kurtarma ekibi kurup profesyonelleştirmeliler. Kent konseyleri demokratik platformlar bunu tartişmaya hemen başlayabilirler. Son organizasyonlar da bunun için deneyim ve temel olabilir. Bu gurup ve ekipler her doğal afet için hazır olabilir.

*Tu bertekên hestiyar wekî bertekên biaqil û rêbazên zanistî dê nebin çare ji qewimînan re.
Hiçbir duygusal tepkî bilim ve teknik kadar olaylarin önlenmesinde etkili olamaz.

*Wisa ye, me carek din jî dît. Ji bilî peyvê tiştekkirin pir girîng e. Tevgerek biaqilî, livek, bizavek biçûk a ji zanîn û rêxistinbûnê hêz girtiye, mirovên biaqil û bi wijdan ji cîh dileqîne û çepikek dengnizm ya ji wê çavkaniyê yeke din bi xwe re tîne, dibe deh, dibe sed û hezar û dibe lehî û diherike. Carinan wisa xurt dibe ku tu tiştek nikare li ber wê herkê bisekine. 

*Di vê keresat û bobelatê de gelek mirov hînî tiştekî din jî dibin ew jî ev e: ne fikra  'bi xêra xwe bike', ya hevkarî, piştgirî û alîkariyê girîng e. Hevkariya bi zaneyî, pîsporî û teknîkî.

*Hejmara mirovên di jiyanêde ji hişmendiya 'qeder'ê bi dûr kevin û nêzî zanistiyê bibin çiqasî pir bin ew qas civak dê saxlem be. Mirovên ji axira dîrokê heta niha bi vî awayî jiyane yên herî serkeftî ne bi ya min.

*Qeder, rehetiya can e, xemsarî ye, nezanî ye, tiralî ye.
Qeder, bêçaretî ye, li çareyê negerîn e, bêtevdîrî ye, ji zanîn-bîlim û teknîkê nebawerî ye.
Qeder, ehmeqî ye, debengî ye.
Qeder, mirinên bi xwelîserî ye. 

*Piştî van keresatên mezin û cot bi cot, bêderfetî, bê sazumanî, sersarî, zulum û serberdahiya sistem û rêveberên wê, mirov keresatên heta niha nehatine xeyalan bifikire  û jiyana xwe li gor wê hişmendiyê bi rê ve bibe pir baş e. 

*Vê erdhejê em pir êşandin. Xemgîniyek mezin çêkir. Hê jî çi ji destê kê tê bike gelekî baş e. Pir hindik û sivik e ev peyv, lê belê serê gelê me û hemû kesên herêmê sax be dibêjim.

Îjar bi rastî, ji bo vê keresat-erdheja mezin mirov bibêje 'serê we/me sax be' ya jî 'derbasî be', tiştên sivik in bi ya min jî.  Ev têrî xemgîniya min jî nakin. Çawa wê sax be ji niha û pê ve û çawa derbas be? Ya giring ev e. Ji dilê min tê ku tenê wisa bibêjim: li xwe miqate bin, li derdora xwe, civaka xwe miqate bin. Ji bo derdora we civaka we ne li bendi qederparêzan be û di rêyek aqilî de bimeşin, çi ji destê we tê bikin. Dibe ku huner-wêje be, siyaset be an zanistî, teknîk, teknolojî û perwerdeyî be. Qet nebe ji bo nifşên piştî me van keresatên ku piraniya wan ji destê mirov û rêveberiyên nebaş ve diqewimin careke din neqewimin an jî pir hindik bibin û bandora wan ji jiyanê pir kêm bibin. Bi hêvî me civak ji bo saxmayinê dê di ber xwe bide. Û bi hêvî me heçiyên mayî ji bo vê aqubetê nebînin ew ê nebêjin 'qeder e' û tenê 'rehma xwedê li wan be' û bisekinin. Bila bixwînin zane bibin û têbikoşin û qet û qet ji bîr nekin û muhtacî nebaşan nebin. Ji ber ku nabe ev qewimîna mezin ji bîr here. Dîsa jî sersaxî û şifayê dixwazim ji herkesî re û hê berdewam e keresat...

*** Van têbiniyana di çend rojên meha Sibata 2023yan rojên erdhejan de hatine nivîsandin û di instagramê de bi çîrokî hetine parvekirin. 

M. Çiya Mazî

Çepgirî û kurd

 Belkî bi nezanî, belkî jî bi zaneyî hinek kurd û tirk didin pêş û ji wan heye ku çepgirî, kominîstî, sosyalistî, hûmanistî, laisizm, sekulerizm û demokrasî, wekheviya zayendî û gelek huner û beşên zanistiyê, tenê di bin tekela tirkan-kemalîstan û ewropiyan de ye. Ku bahsa çepgirî an humanistiyê bê kirin, kemalist û tirk tê bîra wan û mirovan bi wî awayî sucdar dikin ku wek hemû demokrat kemalist bin. Ew kesên nezan an qaşo kone, bi vê idiayê wan girseyên tirk û w.d mezin jî xuya dikin an dixwazin wisa be û dikin xwediyê her tiştî û bi vî awayî propaxanda jî dikin. Û belkî van kesên ji aqilê xwe razî bi vê yekê re dixwazin an dikin hincet ku kurd û zarokên wan bi taybetî mexdûrên erdhejê, ji demokrat û çepgirên kurd, ji demokrasiyê, çepgirî, zanistî û azadiyê dûr bikevin û di bin bandora fikrên dijmirovî, oldarên radikal, terîqatan, şêx û şêxik û axayan de bimînin, li mafên xwe xwedî dernekevin û itaatkar bin, bê îrade û kole bimînin û her tim bi travmayan re bijîn. Naxwazin têkiliya wan zarokan bi saziyên kurd û demokrat re çêbibin.                                                                     

Belkî car bi car bê bibîrxistin û ku mirovên çenikek dîtin û bihîstina wan ya dinyayê hebe, zanin ku ev raman û têgehên wek demokratî, humanistî, çepgirî û w.d, gerdûnî ne, ideolojî û zanîn in, heq û huquq in, dad in, mafê mirovan û nêrîna li jiyana civakî û xwezayê ne. Ne kemalîst ne tirk û ne gelekî din tenê  xwediyê van raman û îdeolojiyanan in. Kurd bi xwe jî li Rojhilata Navîn parêzvan û pêşengên gelek ji van zanîn û ramanan yên herî qewîn û qedîm in. Tiştekî xwezayî ye ku her kes û her gel, partî û rêxistinên her gel-netewî dikare van raman û îdeolojiyana biecibînin û biparêzin. Beşeke mezin yê rêxistinên kurdan ji xwe hê jî wan zanînên gerdûnî diparêzin, diecibînin û heta formên nû jî didin û dane wan. Bawerî ew e ku bi van hişmendî û zanînan, kurd û gelên din karin bigihêjin mafên xwe î rewa û azad.

M.Ç.Mazî
                                                                  

Hinek Klam ji Dengbêj Ehmedê Mavanî .

 Ev deng ji kasetek pir kevin ya 30 sal berê  hatiye girtin)
DENGBÊJ EHMEDÊ MAVANÎ KÎ YE:
Navê wî yê nasnameyê Ehmed Ecer e. Li Gundê Mavanê ya Şemrexa Mêrdînê di sala1962an de ji dayik bûye. Navê bavê wî Mihemed navê diya wî Wesîle ye. Ehmed hê di dehsaliya xwe de bavê xwe winda kiriye. Bi dêya xwe, xwişkek û du birayê xwe re mezin bûye.
Ji zarokatî heta ku mezin bûye jî şivantî û cotkarî kiriye. Bi şivantiyê re hewesa wî ya stranê hebûye û klamên gelek dengbêjan bi salan sitra ye. Bi taybetî li gelek derdorên Çiyayê Mazî wek Ehmedê Weso jî tê naskirin. Belkî ji ber hin sedemên jiyanî be, bi awayekî domdar nestraye û kaset danegirtiye ji bilî van stranan yên ku di kasetekê de hatine tomarkirin. Piştî salên pêncî yî ji ber nexweşiya tansiyon û qelbê wî, çavên wî ji sedî 95 zêdetir roniyê winda kiriye û di sala 2018an de li Dêrika Çiyayê Mazî jiyana xwe ji dest daye. Du keç û pênc lawên Ehmed hene.
Me xwest dengê vî kesê ku dildarê dengbêjiyê bû winda nebe û me ji çend stranên ku wek mînak di kasetekê de cîh girtiye neqlî dijîtalê kir. Heke hinekên wî nas dikin û dengê wî î qeydkirî li ba wan hebe bila ji kerema xwe me an jî malbata wî agahdar bikin.  Bila ev video bibe wek îlanekê ji bo dengê dengbêjên winda.

*Ji ber ku kaset (band) ya 30 sal berê hatiye qeydkirin deng xerab xuya ye, biborin.

* Klamên ku dibêje: Zeynebê û Reşît Paşa, Aydo, Hesenê Musa Hedoka Qaso û W.D
Berbang